Ο «Ακάθιστος Ύμνος» («Χαιρετισμοί της Υπεραγίας Θεοτόκου») είναι ένα μεγάλο και σπουδαίο ποίημα, γραμμένο τον 6ο αιώνα μ.Χ., που απευθύνεται στην Παναγία μας και της αποδίδει επαίνους, ευχαριστίες και προσευχές. Στους στίχους του, σε ποιητική μορφή με πανέμορφα λόγια, υπάρχουν όλες οι βασικές διδασκαλίες της Ορθοδοξίας για τον Χριστό, την ενανθρώπισή του, τον ρόλο της Παναγίας για τη σωτηρία του ανθρώπου, την αγνότητα και την αγιότητά Της, αλλά και για τον αγώνα του ανθρώπου για την ένωσή του με το Θεό και τη βοήθεια που ζητάει από το Χριστό και την Παναγία γι’ αυτό.
Ποιητής των Χαιρετισμών είναι, κατά την παράδοση, ο Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός, ένας από τους μεγαλύτερους ελληνόγλωσσους ποιητές όλων των εποχών. Το ποίημα είναι μελοποιημένο και ανήκει στο είδος κλασικής μουσικής του Βυζαντίου που ονομάζεται «κοντάκιο». Έχει 24 στροφές («οίκους»), που αρχίζουν, με τη σειρά, καθένας με ένα από τα 24 γράμματα της αλφαβήτου. Πολύ όμορφοι Χαιρετισμοί έχουν γραφτεί και για πολλούς ακόμα αγίους της Εκκλησίας μας, αλλά οι Χαιρετισμοί της Παναγίας αποτελούν πάντοτε τη βασική έμπνευση για όλους τους άλλους.
Τον 7ο αιώνα μ.Χ., όταν ο λαός της Κωνσταντινούπολης σώθηκε από την επίθεση των Αβάρων μετά από παρέμβαση της Παναγίας στα τείχη της πολιορκούμενης Βασιλεύουσας, όλοι έψαλλαν στην Αγία Σοφία τον «Ακάθιστο Ύμνο» όρθιοι (από εκεί και το όνομά του) και τότε γράφτηκε το πασίγνωστο αρχικό τροπάριο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ». Η Ορθόδοξη Εκκλησία ψάλλει τους Χαιρετισμούς κάθε Παρασκευή βράδυ, τις πρώτες πέντε εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Για την ακρίβεια, επιμερίζουμε τους Χαιρετισμούς σε τέσσερα μέρη («4 στάσεις») και λέμε από ένα κάθε Παρασκευή, ενώ την 5η Παρασκευή λέγεται ολόκληρο το έργο.
Τους Χαιρετισμούς τους απαγγέλλει με τη μουσική τους ο ιερέας. Πριν απ’ αυτό, οι ψάλτες έχουν ψάλει ένα άλλο περίφημο μουσικό και ποιητικό έργο, που λέγεται «Κανόνας των Χαιρετισμών» (οι κανόνες είναι ένα άλλο είδος βυζαντινής κλασικής μουσικής) και δημιουργός του είναι ένας ακόμη κορυφαίος ποιητής και μουσικός του Βυζαντίου, ο Άγιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος.
Πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί μέσα στους αιώνες (και σήμερα) συνηθίζουν να διαβάζουν τους Χαιρετισμούς κάθε βράδυ, πριν κοιμηθούν, αντί για άλλη προσευχή. Άλλωστε η ίδια η Μητέρα του Κυρίου εμφανισθείσα σε πολλούς Αγίους είπε: «Ἐπειδή μου ἀρέσουν ὑπερβαλλόντως οἱ ὡραῖοι Ὕμνοι τῶν 24 Οἴκων, θά ἀγαπῶ, θά προστατεύω, θά σκέπω, καί θά φυλάττω ἀπό πᾶν κακόν πάνα Χριστιανόν, ὅστις θά μέ χαιρετίζη ἅπαξ τῆς ἡμέρας μέ τούς ὕμνους τούτους, καί θά ζῆ κατά τόν νόμο τοῦ Θεοῦ. Κατά δέ τήν τελευταίαν ἡμέραν τῆς ζωῆς αὐτοῦ θά τόν ὑπερασπιστῶ καί ἐνώπιον τοῦ Υἱοῦ μου».
Τον πένθιμο χαρακτήρα της Μεγ. Σαρακοστής, αναμφίβολα σπάζει η ακολουθία των Χαιρετισμών. Αυτά τα «Χαίρε» που απευθύνουμε στη «Θεοτόκο και Μητέρα του Φωτός», ως ευγνωμοσύνη για τη μεγάλη ευεργεσία της, επιστρέφουν σε μας από την ίδια, απαντώντας -με τρόπο μυστικό- στον χαιρετισμό μας. Φαίνεται πως κάτι το ιδιαίτερο, αλλά και αναγκαίο για την πορεία της ζωής μας, συμβαίνει, ώστε να γεμίζουν οι ναοί από πιστούς κάθε Παρασκευή βράδυ της Σαρακοστής.
Είναι, βέβαια, η τιμή προς το πρόσωπο Εκείνης που έγινε η γέφυρα που έφερε το Θεό ανάμεσά μας, αλλά και η δική μας γέφυρα που ανέβασε «τους εκ γης προς ουρανόν». Μια σχέση προσωπική, μ’ ευγνωμοσύνη και φιλότιμο, για την παρουσία Της στα προβλήματα της καθημερινότητάς μας και στα δύσκολα της ζωής. Αυτό το «Παναγία μου!», που από μικροί μάθαμε να λέμε στα ξαφνικά κι επικίνδυνα, είναι η κραυγή του παιδιού προς τη Μάνα.
Όμως και οι Χαιρετισμοί, που λέγονται στην Παναγία, κρύβουν το μυστικό της χαράς, της αναγκαίας για μας χαράς, για να επιβιώσουμε. Είναι η άλλη χαρά που δεν σχετίζεται με επιτυχίες του κόσμου τούτου ούτε με απουσία δυσκολιών. Είναι η «χαρά διά του σταυρού», που πηγάζει από την ταπείνωση και την αποδοχή των γεγονότων που δεν αλλάζουν.
Η κάθε εποχή έχει τον πόνο και την ομορφιά της. Η δική μας έχει ευκολίες κι ανέσεις, επικοινωνίες και συγκοινωνίες που κάναν τον πλανήτη μια γειτονιά· έχει γνώσεις και πληροφορίες για όσους θέλουν να μάθουν για τον κόσμο, τους ανθρώπους, το διάστημα ακόμα. Όμως, απουσιάζει η χαρά! Αυξήθηκε η μελαγχολία, η μοναξιά, η κατάθλιψη. Πολλαπλασιάστηκαν οι ψυχικές ασθένειες, γέμισε ο κόσμος με προβληματικούς.
Ποιον να επικαλεστείς; Πέρα από τους όποιους ανθρώπους που μπορούν να συμπαρασταθούν και να συμπορευτούν θυσιαστικά και ειλικρινά, υπάρχει η Κυρία Θεοτόκος, η «αγνή Παρθένος Μαριάμ, των θλιβομένων η χαρά», που η αθόρυβη ζωντανή παρουσία Της γίνεται το αποκούμπι μας, η ελπίδα μας. Σ’ αυτήν, μικροί και μεγάλοι, καταφεύγουμε ως τη μόνη «μεσιτείαν» προς τον Υιόν και Θεόν Της, τη μόνη προστασία και βοηθό στις θλίψεις μας.
«Σε σένα, Μητέρα του Θεού μας,
προσπίπτουμε μ’ ευγνωμοσύνη για ό,τι με αγάπη μας προσφέρεις.
Έλα στον πόνο και στις δυσκολίες μας,
στις ατασθαλίες και στις επιπολαιότητές μας
και μεταποίησε τη λύπη σε χαρά,
την αδυναμία σε δύναμη,
την άρνηση και την αδιαφορία σε ζήλο και αγάπη προς το Χριστό.
Σκέπασέ μας από τις ύπουλες επιθέσεις του πονηρού
«τις καθ’ ημών δολίως κινούμενες»
και αξίωσε τον κόσμο σου
να γνωρίσει σε βάθος την ομορφιά
της αιώνιας Βασιλείας του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αμήν!»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου