Ιερά Μονή Προφήτου Ηλία Θήρας : Ο γέροντας Τιμόθεος της μονής Παρακλήτου

Γκεβόργκ Καζαριάν

Στις 23 Σεπτεμβρίου του 2020, εκοιμήθη εν Κυρίω ο αρχιμανδρίτης γέροντας Τιμόθεος (Σακκάς), ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωροπού. Είχε διαγνωστεί με καρκίνο του ήπατος,

Ο γέροντας είχε γεννηθεί το 1933, στο Βορόνεζ, από έλληνες γονείς – τον Γεώργιο και τη Δέσποινα Σακκά. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην Ευπατόρια της Κριμαίας.

Το 1944, οι Σοβιετικές Αρχές έδωσαν στους έλληνες της Κριμαίας την επιλογή: ή θα δεχτούν σοβιετικό διαβατήριο ή θα πάνε εξορία. Η οικογένεια Σακκά αρνήθηκε το διαβατήριο. Όπως διηγούνταν ο γέροντας, μέσα σε μια νύχτα, αναγκάστηκαν να ετοιμαστούν για την εξορία. Αλλά, στο τέλος, αυτοί που αρνήθηκαν το διαβατήριο στάθηκαν τυχεροί επειδή τους έστειλαν για εξορία στο ζεστό Ουζμπεκιστάν, ενώ τους Έλληνες που δέχτηκαν την Σοβιετική υπηκοότητα τους έστειλαν στη Σιβηρία. Έτσι, η οικογένεια Σακκά βρέθηκε στο Ουζμπεκιστάν, στην πόλη Κοκάντ.

Ο γέροντας, από τις παιδικές αναμνήσεις, διηγούνταν την εξής ιστορία: εκείνα τα χρόνια της φτώχειας και της πείνας, η μητέρα του η Δέσποινα έφτιαχνε «γλυκά» - κουκούτσια από βερίκοκα βουτηγμένα σε σιρόπι από ζάχαρη. Μια φορά, μικρό παιδί που ήταν, μάζευε κουκούτσια και μπήκε χωρίς να το καταλάβει στον κήπο ενός Ουζμπέκου. Ο νοικοκύρης τον έπιασε νομίζοντας ότι κλέβει βερίκοκα. Τι έκπληξη όμως που δοκίμασε, όταν αποδείχθηκε ότι το αγόρι μάζευε μόνο κουκούτσια. Στο σακουλάκι δεν υπήρχε ούτε ένα βερίκοκο! Έκπληκτος από την τόση τιμιότητα, ο νοικοκύρης γέμισε ο ίδιος τη σακούλα του παιδιού βερίκοκα και τον ξεπροβόδισε. «Οι Οζμπέκοι είναι δίκαιος λαός!» - έλεγε ο γέροντας.

Ο πατήρ Τιμόθεος (αριστερά) στη θεμελίωση της Ιεράς Μονής Παρακλήτου, 20 Ιουλίου του 1963

Το 1948, η οικογένεια Σακκά απέκτησε το δικαίωμα να παλιννοστήσει στην Ελλάδα. Για τον μελλοντικό υπηρέτη του Κυρίου, είχαν ανοίξει τελείως διαφορετικές δυνατότητες. Το 1959, τελείωσε το Λύκειο και μπήκε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1962, εκάρη μοναχός και χειροτονήθηκε διάκονος. Μετά από δύο χρόνια, ο πατήρ Τιμόθεος χειροτονήθηκε ιερέας, έλαβε το οφίκιο του αρχιμανδρίτη και τοποθετήθηκε εφημέριος και προϊστάμενος στον Ιερό Ναό του Αγίου Μεγαλομάρτυρα και Ιατρού Παντελεήμονα, στο Κερατσίνι.

Ο νεαρός και δυναμικός εφημέριος έδωσε μια νέα πνοή στην παρακμάζουσα προσφυγική ενορία

Το 1966, ο αρχιμανδρίτης Τιμόθεος τοποθετήθηκε εφημέριος της ρωσόφωνης ενορίας της Αθήνας, στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας, στην κεντρική πλατεία Συντάγματος. Ο νεαρός και δυναμικός εφημέριος έδωσε νέα πνοή στην παρακμάζουσα προσφυγική ενορία. Ήταν αυτός που εγκαινίασε την πρακτική των γιορτινών αγρυπνιών που έγιναν πολύ δημοφιλείς σε όλη την Ελλάδα. Προκειμένου η νέα γενιά των Ρώσων προσφύγων να μην χάσει την επαφή με την ενορία, ο πατήρ Τιμόθεος εισήγαγε την πρακτική της δίγλωσσης ιερής ακολουθίας, στα παλαιοσλαβικά και στα ελληνικά. Ένα από τα σημαντικότερα έργα του πατέρα Τιμόθεου ήταν η ίδρυση του ρωσικού γηροκομείου στην Αργυρούπολη, με μικρό ναό αφιερωμένο στον Άγιο Σεραφείμ του Σαρόφ. Το 1976, η ρωσική διασπορά των Αθηνών βράβευσε τον πατέρα Τιμόθεο με Ευχαριστήριο Ψήφισμα για τη σημαντική προσφορά του στη ζωή της κοινότητας.

Το εσωτερικό του Ιερού Ναού της Αγίας Τριάδας

Στα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα, ο πατήρ Τιμόθεος γνωρίστηκε με τον μακαριστό αγιορείτη μοναχό πατέρα Χερουβείμ (Καράμπελα), τον μετέπειτα αρχιμανδρίτη και ιδρυτή μιας μοναχικής αδελφότητας που στη συνέχεια εξελίχτηκε στην Ιερά Μονή του Αγίου Πνεύματος Παρακλήτου. Ο πατήρ Χερουβείμ έγινε ο πνευματικός και ο καθοδηγητής στην πνευματική του ζωή. Έτσι, ο δρόμος της ζωής του αρχιμανδρίτη Τιμόθεου άρρηκτα συνδέθηκε και με τη μονή Παρακλήτου. Το 1980, εκλέχτηκε ηγούμενος της μονής. Σε αυτή τη θέση ο γέροντας παρέμεινε για 40 χρόνια!

Το καθολικό της Μονής Παρακλήτου

Ο πατήρ Τιμόθεος σουφατίζει στην Αγία Τράπεζα του καθολικού

Όλα αυτά τα χρόνια, η μονή Παρακλήτου έχει εξελιχτεί, από μικρό οίκημα με μικρή εκκλησία, σε τεράστιο μοναστηριακό συγκρότημα, με σκήτη στο Άγιο Όρος και με υπόληψη σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο. Οπότε, τον πατέρα Τιμόθεο δίκαια μπορούμε να τον ονομάσουμε πραγματικό κτήτορα του μοναστηριού. Ο γέροντας Τιμόθεος είχε οργανώσει στο μοναστήρι εκδοτικό έργο. Άριστος γνώστης της ρωσικής γλώσσας, ο γέροντας άρχισε να μεταφράζει ο ίδιος πνευματικά βιβλία από τα ρωσικά στα ελληνικά. Ήταν ο πρώτος που έκανε γνωστό στον Έλληνα αναγνώστη τον Όσιο Σεραφείμ του Σαρόφ. Ήταν αυτός που άρχισε να μεταφράζει τα έργα του Αγίου Θεοφάνη του Έγκλειστου και του Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνοβ. Η λίστα των βιβλίων που είχε μεταφράσει και είχε εκδώσει ο γέροντας είναι πραγματικά πολύ μεγάλη. Ένας άλλος τομέας του εκδοτικού έργου του μοναστηριού ήταν η ανατύπωση βιβλίων που είχαν εκδοθεί στα ρωσικά, πριν την Επανάσταση, και η αποστολή τους στη Ρωσία. Η μετασοβιετική γενιά, που άρχισε να εκκλησιάζεται στις αρχές του 1990 του περασμένου αιώνα, θυμάται τα ανατυπωμένα πνευματικά βιβλία με την ένδειξη «Εκδόσεις της Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωροπός, Αττική».

Τον πατέρα Τιμόθεο δίκαια μπορούμε να τον ονομάσουμε πραγματικό κτήτορα του μοναστηριού

Παράλληλα με την ηγουμενία, ο γέροντας συνέχιζε να καθοδηγεί την ρωσόφωνη ενορία του Ιερού Ναού της Αγίας Τριάδας. Τρείς γενιές είχε λειτουργήσει στην ενορία, έτσι που, όπως ο ίδιος διηγούταν, στη διάρκεια δεκαετιών, είχε βαφτίσει στην ίδια κολυμβήθρα εκπροσώπους των τριών γενιών – τη γιαγιά, τη μαμά και τα εγγόνια.

Ο πατήρ Τιμόθεος στις κατακόμβες κάτω από τον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας

Το 2003, στη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ιερά Μονή Παρακλήτου, ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών, κ.κ.Αλέξιος Β’, βράβευσε τον αρχιμανδρίτη Τιμόθεο με το παράσημο «Τάγμα του Αγίου Ισαποστόλου Πρίγκιπα Βλαδίμητου» Γ’ τάξεως για την συνεισφορά του στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Το 2006, ο γέροντας είχε βραβευτεί με το Χρυσό Σταυρό του Αγίου Αποστόλου Παύλου, παράσημο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας, για την πολυετή δράση του και τη φιλόθεη προσφορά του στην Εκκλησία του Χριστού.

Η επίσκεψη του Αγιωτάτου Πατριάρχη κ.κ.Αλέξιου Β’ στην Ιερά Μονή Παρακλήτου, 22 Ιουνίου του 1992

Ο μακαριστός γέροντας ήταν αυστηρός τηρητής των μοναχικών αρχών. Θεωρούσε ότι στο μοναστήρι υπάρχουν πολλά διακονήματα, αλλά αυτός που κείρεται μοναχός το κάνει για έναν και μοναδικό σκοπό – να γίνει «επαγγελματίας» ευχέτης. Η προσευχή είναι το νόημα της ζωής του μοναχού. Ο γέροντας προσέγγιζε πολύ αυστηρά το θέμα της δοκιμασίας. Δεν προχωρούσε στην κουρά πριν συμπληρωθούν τουλάχιστον τρία χρόνια δοκιμασίας. Οι εξαιρέσεις ήταν πολύ σπάνιες. Χάρη σε αυτή τη στάση, πολλοί άνθρωποι που ήθελαν να γίνουν μοναχοί, τελικά έκαναν οικογένειες, και η αδελφότητα της μονής Παρακλήτου πράγματι αποτελείται από εξαίρετους μοναχούς. Αυστηρός πρώτα από όλα στον εαυτό του και στους μοναχούς, ο γέροντας ήταν επιεικής προς τους λαϊκούς. Οι συμβουλές του δεν ήταν ποτέ αποκομμένες από την πραγματικότητα, διακρινόταν για το ρεαλισμό τους. Ο γέροντας άκουγε τον άνθρωπο μέχρι το τέλος και μόνο τότε έδινε συμβουλές. Συχνά, ο πατήρ Τιμόθεος ήταν αρκετό να κοιτάξει κάποιον μια φορά για να καταλάβει ποιος βρίσκεται μπροστά του. Αυτό αντανακλά την τεράστια, πολυετή εμπειρία επικοινωνίας με τους ανθρώπους και της ποιμαντικής του.

Εν δράσει της αποστολή μιας μεγάλης παρτίδας πνευματικών βιβλίων

Ο γέροντας ήταν επιεικής προς τους λαϊκούς. Οι συμβουλές του δεν ήταν αποκομμένες από την πραγματικότητα

Ο πατέρας Τιμόθεος διακρινόταν για τη σεμνότητά του και την ιδιαίτερη έγνοια του να αποφεύγει τη δόξα. Με πολλή αυστηρότητα δεν ευλογούσε να κάνουν γνωστό το όνομά του, να δημοσιεύουν πληροφορίες για αυτόν. Ακόμα και να τον φωτογραφίζουν δεν του άρεσε. Παρόλες τις ασθένειες, δεν μελαγχολούσε, δεν έχανε τη ζωντάνια του πνεύματος. Σχεδόν μέχρι το τέλος, τελούσε ο ίδιος τις πολύωρες σαρακοστιανές ακολουθίες και αγρυπνίες. Χιλιάδες άνθρωποι από την Ελλάδα, από τη Ρωσία, από την Πολωνία, από τη Βουλγαρία, από τη Γεωργία και από άλλες χώρες, θα φυλάνε για πάντα την λαμπρή του μνήμη στις καρδιές τους, καθώς είχαν την ευλογία να γνωρίσουν τον γέροντα και να λάβουν τις ευλογημένες συμβουλές του.