Θεολογικό Συνέδριο:«Προφήτης Ηλίας: ο ζηλωτής υποφήτης του Θεού»

Η Ιερά Μονή Προφήτου Ηλιού Θήρας φέτος επί τη τριακοσιο(300)στη επετείω από της ανιδρύσεώς της (1711-2011), διοργάνωσε την 17ην και 18ην Ιουλίου ε.ε. διήμερο, επιστημονικό συνέδριο προς τιμήν του Προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου, με θέμα: «Προφήτης Ηλίας: ο ζηλωτής υποφήτης του Θεού». Στο συνέδριο συμμετείχαν καθηγητές Πανεπιστημίου και επιστήμονες ποικίλων ειδικοτήτων. Στην επιστημονική και οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου προήδρευσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θήρας, Αμοργού και Νήσων κ.κ. Επιφάνιος και απαρτιζόταν από τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη κ. Δαμασκηνό Γαβαλά, Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Προφήτου Ηλιού Θήρας, τον ελλογιμώτατο κύριο  Νικόλαο Ολυμπίου, Καθηγητή και Πρόεδρο του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών και τον ελλογιμώτατο κύριο Παναγιώτη Φραγκάκο, θεολόγο - γραμματέα της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς.
                        
Την Κυριακή 17/7/2011 τελέστηκε Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό της Υπαπαντής του Σωτήρος στα Φηρά Θήρας, ιερουργούντος του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου Θήρας, Αμοργού και νήσων κ. κ. Επιφανίου.

Εν συνεχεία, στην Χριστιανική Εστία της Μητροπόλεως, κηρύχθηκε η έναρξη των εργασιών του συνεδρίου. Αναγνώσθηκε ο χαιρετισμός του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος αναφερόμενος στην Ιερά Μονή επισημαίνει ότι «καθ’ όλη την διάρκεια των τριακοσίων χρόνων από της ιδρύσεώς της αποτελεί λίκνο της Ορθοδοξίας εις την ευλογημένην νήσον της Θήρας και εις την ευρύτερον περιοχήν».

Ωσαύτως χαιρετισμό απήυθυνε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος, ο οποίος χαρακτηριστικά ανέφερε πως «…το θέμα του συνεδρίου ως ιστορικό, βιβλικό και θεολογικό έχει πολλά να πει στη σημερινή συγκυρία…» και πως «χρειαζόμαστε τις προφητικές φωνές, αγίους ανθρώπους που θα ξυπνήσουν τις συνειδήσεις, θα δώσουν την αίσθηση της φωνής και παρουσίας του Θεοῡ, θα μεταγγίσουν θείο ζήλο στους Χριστιανούς, όπως ο Προφήτης Ηλίας ο Θεσβίτης».

Με κατάλληλο χαιρετισμό ευλόγησε τις εργασίες του συνεδρίου ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστάσιος, ο οποίος τόνισε «...το ιερόν τούτο σέμνωμα της Θήρας να συνεχίση να είναι πνευματικός φάρος, εν από τα λαμπρά φώτα, τα οποία η θεία Πρόνοια μετελαμπάδευσε μέσω των ανακαινιστών της ορθοδόξου πνευματικότητος Κολλυβάδων πατέρων».

Ο πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης κ. Μεθόδιος Βερνιδάκης εκπροσωπόντας μετέφερε τις ευχές και ευλογίες του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. κ. Ειρηναίου, για ευόδωση των εργασιών του συνεδρίου.

Τέλος θερμό χαιρετισμό στους πολυπληθείς συνέδρους απηύθυνε ο εκπρόσωπος του δημάρχου Θήρας κ. Ν. Ζώρζου, αντιδήμαρχος κ. Μ. Καφούρος. 

Στην πρώτη συνεδρία, με κεντρικό θέμα «Ο Προφήτης Ηλίας στην Αγία Γραφή», προήδρευσε η καθηγήτρια Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Αριστέα Τόλια και εισηγητές ήσαν ο καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Νικόλαος Ολυμπίου, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η ιστορικότητα του Προφήτου Ηλιού», περιγράφοντας το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρο της εποχής κατά την οποία έδρασε ο Προφήτης Ηλίας, δηλαδή τον 9ο π. Χ. αιώνα. Εν συνεχεία η καθηγήτρια της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Βελουδία Σιδέρη-Παπαδοπούλου, εισηγήθηκε το θέμα «Τα θαύματα του Προφήτου Ηλιού», τονίζοντας χαρακτηριστικά τα θαυμαστά γεγονότα που συνέβησαν στην ζωή του Προφήτου Ηλιού και κυρίως τον πολλαπλασιασμό του ελαίου και αλεύρου της χήρας των Σαρεπτών, η ανάσταση του υιού της, η λύση της ανομβρίας και τα εν Καρμήλω. Ο Λέκτωρ της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Χρήστος Καραγιάννης εισηγήθηκε το θέμα «Προφήτης Ηλίας και βασιλιάς Αχαάβ»  παρουσιάζοντας τη σχέση του Προφήτου Ηλιού με τον βασιλιά Αχαάβ και τον έλεγχο της εξουσίας ως μέρος της ζηλωτικής δράσεως του Προφήτου. Ο επίκουρος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Θωμάς Ιωαννίδης, ανέπτυξε το θέμα «Ο Προφήτης Ηλίας στην Καινή Διαθήκη: τυπολογική και ερμηνευτική προσέγγιση» τονίζοντας την ιδιαίτερη τυπολογική σχέση μεταξύ του Προφήτου Ηλιού και λεπτομερειών του βίου του με τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και τον Πρόδρομό Του, Άγιο Ιωάννη. Τέλος, η Λέκτωρ της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Μαρίνα Κολοβοπούλου είσηγήθηκε το θέμα «Όταν ο ανθρώπινος ζήλος για το Θεό συναντά τη θεία αγάπη για τον άνθρωπο. Ο Προφήτης Ηλίας στην Πατερική Διδασκαλία», όπου τονίσθηκε η ιδιαίτερη σχέση του Προφήτου Ηλιού με το Θεό στα πλαίσια της διαλεκτικής μεταξύ του ανθρωπίνου ζήλου και της φιλανθρωπίας του Θεού.

Ακολούθησε συζήτηση με έντονο ενδιαφέρον.

Η δεύτερη συνεδρία, τις απογευματινές ώρες κεντρικό θέμα είχε τη θέση του Προφήτου Ηλιού στη Θεία Λατρεία και προήδρευσε ο κ. Νικόλαος Ολυμπίου, Πρόεδρος του τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών. Στο θέμα «Η τιμή του Προφήτου Ηλιού στη Δύση», ο καθηγούμενος του Monastero di Bose Ιταλίας Enzo Bianchi αναφέρθηκε στην παρουσία του Προφήτου Ηλία μέσα στο έργο των Λατίνων πατέρων της αδιαιρέτου Εκκλησίας. Εν συνεχεία, στο θέμα «Προφήτης Ηλίας και μοναχισμός» ο Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης κ. Εφραίμ Παναούσης, συνδύασε με λογοτεχνική ενάργεια την ιδιαίτερη σχέση του Προφήτου Ηλιού του οποίου η ζωή αποτελεί προεικόνιση των αρετών του ορθοδόξου μοναχισμού με την ασκητική βιοτή και εν συνεχεία ο Λέκτωρ της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Ιωάννης Παναγιωτόπουλος, εισηγήθηκε το θέμα «Το όνομα Ηλίας σε λαϊκούς και μοναχούς» και πόσο  προσφιλές ήταν το όνομα Ηλίας στα μοναστικά κέντρα της Αιγύπτου και γενικότερα σε αναχωρητές και ασκητές, οι οποίοι προσπαθούσαν να μιμηθούν τον τρόπο ζωής του Προφήτου. Ο επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών κ. Διονύσιος Καλαμάκης εισηγήθηκε το θέμα: «Ο Προφήτης Ηλίας στην Ορθόδοξη υμνογραφία» επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στο αντίστοιχο θαυμάσιο κοντάκιο του Αγίου Ρωμανού του Μελωδού: «Ύμνος εις τον Προφήτην Ηλίαν». Στη συνέχεια, ο λόγος δόθηκε στην επίκουρη καθηγήτρια της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Ιωάννα Στουφή με θέμα «Ο Προφήτης Ηλίας στην τέχνη», όπου παρουσιάστηκαν διαχριστιανικά οι απεικονίσεις του Προφήτου Ηλιού από την πρώιμη Χριστιανική τέχνη μέχρι σήμερα.

Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Η δεύτερη ημέρα διεξαγωγής του θεολογικού συνεδρίου, Δευτέρα 18 Ιουλίου 2011, κεντρικό θέμα είχε και στις δύο συνεδρίες της ημέρας «Ιερά Μονή Προφήτου Ηλιού Θήρας: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον».

Στην πρώτη συνεδρία της ημέρας προήδρευσε ο Σεβ. Μητροπολίτης Θήρας κ.κ. Επιφάνιος και στο θέμα «Ιερά Μονή Προφήτου Ηλιού Θήρας: ιστορική αναδρομή» ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως Θήρας Αιδεσιμ. Πρωτοπρεσβύτερος κ. Νικόλαος Σιγάλας, αρχαιολόγος, προχώρησε σε σύντομη αναδρομή στην ιστορία της Μονής, τονίζοντας ιδιαιτέρως τις συνθήκες ίδρυσης της μονής, τους κτήτορες αλλά και την κολλυβαδική παράδοση της Μονής από της ανιδρύσεώς της. Επίσης, παρουσίασε και ανέλυσε την ιστορία ενός σημαντικού αριθμού από τα φυλασσόμενα κειμήλια. Ο προϊστάμενος του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών πρωτοπρεσβύτερος κ. Θωμάς Συνοδινός, στο θέμα «Η εφέστια εικόνα του Προφήτου Ηλιού δια χειρός Τζώρτζη Καστροφύλακα» ανέλυσε την ιστορική και εφέστια εικόνα της ιεράς Μονής, η οποία ιστορήθηκε από τον Τζώρτζη Καστροφύλακα εντάσσοντάς την στο χώρο και τον χρόνο αποκαλύπτοντας τις συγγένειές της. Στη συνέχεια, η δρ. Νομικής και Ιατρικής κ. Ειρήνη Αναπλιώτου, νομική σύμβουλος της Μονής, εισηγήθηκε το θέμα «Νομική προστασία του περιβάλλοντος των ιερών Μονών» και αναφέρθηκε στον τιτάνιο, πολυετή και πολυειδή δικαστικό αγώνα της Ιεράς Μονής για την αποκαθήλωση των παντοειδών κεραιών από τους χώρους της και τη διασφάλιση της ακεραιότητας του περιβάλλοντος, όπως επίσης και το κέρδος των δεδικασμένων αποφάσεων από τον αγώνα αυτό δια του οποίου ευεργετήθηκαν όλα τα μοναστικά καθιδρύματα. Στη συνέχεια, ο διευθυντής του ιστορικού και παλαιογραφικού αρχείου Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης και άριστος Παλαιογράφος κύριος Αγαμέμνων Τσελίκας, ως ειδικός στο θέμα «Τα χειρόγραφα της Μονής» αποτίμησε την σημαντική θέση της ιδιαίτερα αξιόλογης συλλογής των χειρογράφων της Ιεράς Μονής. Ο συντηρητής έργων τέχνης κύριος Ιωάννης Μηναδάκης παρουσίασε τις φορητές εικόνες της ιεράς Μονής. Ο μουσειολόγος και συντηρητής έργων τέχνης κύριος Ηλίας Παπαγεωργίου αναφέρθηκε στα ιερά αμφια της ιεράς Μονής και την συντήρησή τους και τέλος ο Δρ. Θεολογίας κ. Κωνσταντίνος Γαρίτσης παρουσίασε το ιδιαίτερα αξιόλογο και πρωτοποριακό πρόγραμμα των εκδόσεων «Πυρφόρος» και «Θεσβίτης» της Ιεράς Μονής (29 τίτλοι), των οποίων διαρκής έκθεση λειτούργησε στους χώρους του συνεδρίου.

Στην επόμενη συνεδρία προήδρευσε ο κ. Χαράλαμπος Μπούσιας, καθηγητής ΤΕΙ Πειραιά και μέγας υμνογράφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Παρουσιάστηκαν τα σχεδιαζόμενα έργα της ιεράς Μονής από την κ. Παρασκευή Διδώνη, αρχιτέκτονα, σχετικά με την αποκατάσταση των κτιρίων της Μονής από την προαναφερόμενη και τον κ. Ηλία Παπαγεωργίου για τη διαμόρφωση του σχεδιαζόμενου μουσείου-κειμηλιαρχείου της Ιεράς Μονής. Από τον κ. Νικόλαο Μαντζούρη, συντηρητή-θεολόγο παρουσιάστηκε το πρόγραμμα για την δημιουργία πρότυπου κέντρου συντήρησης βιβλίων της Ιεράς Μονής και από τον κ. Πέτρο Κυλάφη, πολιτικό μηχανικό, παρουσιάστηκε ο σχεδιασμός ανέγερσης στέγης γερόντων και χρονίως πασχόντων.

Τη σύνθεση του συνεδρίου πραγματοποίησε ο δραστήριος Καθηγούμενος της ιεράς Μονής Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Γαβαλάς, όπου ευχαρίστησε το Σεβ. Μητροπολίτη Θήρας κ. Επιφάνιο για την αμέριστη συμπαράστασή του στην επιτυχία του συνεδρίου, τους ελλογιμώτατους καθηγητές για την εκ περάτων παρουσία τους και την αφειδώλευτη αγάπη τους προς τον ζηλωτή Προφήτη και την ιερά Μονή του, τους πολυπληθείς συνέδρους που με ιδιαίτερη επιμέλεια και συνέπεια παρακολούθησαν τις πολύωρες εργασίες του συνεδρίου και δεσμεύτηκε από τα μέλη του συνεδρίου να ενημερώσει μέσω του τύπου και του διαδικτύου για τα τεκταινόμενα στο παρόν συνέδριο. Τέλος τιμήθηκε ο Μ. Ευεργέτης της Ι. Μονής ευπατρίδης κ. Ιωάννης Βάλβης, επιχειρηματίας, για την χορηγία του στην κτιριακή αποκατάσταση της Ι. Μονής με δημιουργία κειμηλιαρχείου, κέντρου συντηρήσεως, και την δημιουργία κληροδοτήματος υποτροφιών.

Επιστέγασμα του συνεδρίου και φυσική συνέχεια στο θέμα του θα αποτελέσει ο πανηγυρικός εορτασμός της ιεράς μνήμης του φερωνύμου της ιεράς Μονής Αγίου Προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου, με συμμετοχή των Σεβ. Μητροπολιτών Σύρου κ. Δωροθέου, Ν. Σμύρνης κ. Συμεών, Παροναξίας κ. Καλλινίκου και του ποιμενάρχου μας Σεβ. Μητροπολίτου Θήρας κ. Επιφανίου.