Πνευματικές Νουθεσίες στάρετς Ευστράτιου

 

Ό Στάρετς Ευστράτιος (1788-1855)

Στις αρχές του 19ου αιώνος το μοναστήρι του Γκλίνσκ, στη νότια Ρωσία, μεταξύ των πό­λεων Τσερνιγκώφ και Κούρσκ, απέκτησε μεγάλη φήμη για τον αριθμό και την πνευματικότη­τα των πατέρων του.

Ή μονή του Γκλίνσκ είχε ιδρυθεί από τον 16ο αιώνα στο ομώνυμο δάσος, στις όχθες τον πόταμου Ομπεστ, αλλά κατά τις τρεις πρώτες εκατονταετηρίδες της ζωής της δεν έγνώρισε ιδιαίτερη άνθιση. Το 1817 όμως ανέλαβε την ηγουμενία της ό ονομαστός σταρετς Φιλάρετος 3 (Ντανιλέφσκυ, 1777-1841), γαλουχημένος πνευματικά από τον αρχιμανδρίτη Θεοδόσιο (1Ί802)1 της μονής του Σωφρόνιεφ, μαθητή του μεγάλου οσίου Παϊσίου Βελιτσκοφσκυ (1722-1794). Κάτω από την σοφή και θεοφιλή διαποίμανσι του σταρετς Φιλάρετου, ή αδελφότης σύντομα αυξήθηκε αριθμητικά, καλλιεργήθηκε πνευματικά και ανέδειξε σημαντικές ασκητικές προσωπικότητες.

Μετά την κοίμηση του (31-3-1841) οί αδελφοί επέλεξαν ως υποψηφίους διαδόχους του τον π. Πορφύριο, πνευματικό, και τον π. Θεοδόσιο, προϊστάμενο της μονής. Κατά θεία οικονομία όμως ό τοπικός επίσκοπος ώρισε ως ηγούμενο τον κτήτορα της μονής Κοτμίζσκυ γέροντα Ευστράτιο, πού εγκαταβίωνε στο Γκλίνσκ από το 1820. Έτσι πραγματοποιήθηκε και μια σχετική πρόρρησης του σταρετς Φιλάρετου.

Ελάχιστα βιογραφικά στοιχεία του σταρετς Ευστρατίου μας είναι γνωστά, πέρα από παραδεδομένη φήμη του ως αυστηρού και βιαστού ασκητού. Όταν ανέλαβε την ηγουμενία είχε ήδη δώδεκα χρόνια πού δεν ξάπλωνε σε κρεβάτι. Κοιμόταν ελάχιστα, καθισμένος σε μια καρέκλα. Έμενε σ’ ένα φτωχικό κελί, και δεν διέθετε κανένα προσωπικό αντικείμενο.

Όταν έγινε ηγούμενος, τίποτε δεν άλλαξε τον τρόπο της ζωής του. Αναδείχθηκε αϊ αντάξιο διάδοχο του προκατόχου του. Επί των ήμερων του επεκτάθηκε κτιριακά ή μονή ανεγέρθηκε νέο Καθολικό και αυξήθηκε σημαντικά ό αριθμός τόσο των αδελφών όσο καί των προσκυνητών, πού κατέφθαναν στο Γκλίνσκ για πνευματική ζωογόνηση και παρηγοριά.

Έκοιμήθη την 22 Ιουλίου 1855, σε ηλικία 67 ετών.

Έχει σωθεί ένα μικρό κείμενο του σταρετς Ευστρατίου, οι Σημειώσεις του, με τις όποι­ες χαράσσει αποφθεγματικά μερικές απλές αλλά βασικές κατευθυντήριες γραμμές συνεπούς μοναχικής (άλλα και γενικότερα ορθοδόξου πνευματικής) ζωής, βασισμένες στην ορθόδοξη πατερική παράδοση. Δημοσιεύουμε κατωτέρω το κείμενο αυτό σε νεοελληνική απόδοση.

Μόλις σηκωθείς από τον ύπνο, πες στον εαυτό σου: «Εργάσου, σώ­μα, για να μη ζεις εις βάρος των άλλων νήφε, ψυχή, για να κληρονομήσεις την βασιλεία των ουρανών».

• Όποιος δεν έχει πίστη, ταπείνωση, υπομο­νή και υπακοή, δεν θα ευαρεστήση στον Θεό.

• Υπακοή σημαίνει έκκοπή του θελήματος μας.

• Να νικάς τους πειρασμούς με την υπομο­νή και την προσευχή.

• Να ευχάριστης τον Θεό για κάθε θλίψη.
Όσο αυξάνουν οί θλίψεις, τόσο αυξάνει και ή παρηγοριά από το Άγιο Πνεύμα.

• Όταν έχεις βάσανα, να λες: «Ό Κύριος προνοεί για μένα».

• Πέντε πράγματα τρέμουν οί δαίμονες: την νηστεία και την δίψα· την ευχή του Ιησού· το σημείο του σταυρού την συχνή Θεία Μετάληψη την ακλόνητη ελπίδα στον Θεό.

• Όποιος παραδίδεται στον ύπνο μέσα στο κελί του, θα χλευαστεί από τους δαίμονες.

• Όποιος αποφεύγει την σωματική εργασί­α, δεν μπορεί να προκόψει ούτε στην πνευμα­τική, γιατί ή δεύτερη γεννάται από την πρώτη.

• Το σώμα παραλύει από την απελπισία και την εσωτερική ανησυχία, τον φόβο και την ταραχή.

• Μερικοί λένε: «Ας έχουμε ελπίδα στον Θεό». Οί ψυχές τους όμως είναι ανήσυχες και φοβισμένες. Αυτό σημαίνει ότι ελπίζουν με την γλώσσα, όχι όμως και με την καρδιά τους.

• Ό φόβος προξενεί μεγάλη βλάβη στην ψυχή. Ό εχθρός της σωτηρίας μας γνωρίζει ότι στην ζωή αυτή δεν υπάρχει πιο σωτήρια ενέρ­γεια από την γενναία άρση των βαρών πού μας φορτώνουν οί άλλοι άνθρωποι, για αυτό προσ­παθεί, από φθόνο, να μας ταράξει. Εσύ λοι­πόν πρέπει με όλη σου την δύναμη (να αγωνί­ζεσαι, ώστε) όταν σε κακολογούν, να διατηρείς την ειρήνη της καρδιάς σου. Και αν ταράζεσαι, να μην το φανερώνεις, (βάζοντας έτσι αρχή για το τέλειο ξερίζωμα του πάθους).

• Αν έφαγες υπέρμετρα ή έκανες κάτι άλ­λο, στο όποιο σε έσπρωξε ή ανθρώπινη αδυ­ναμία σου, να μην ταραχθείς. Αγωνίσου γεν­ναία να διορθωθείς.

• Ή εσωτερική ειρήνη συνίσταται στην α­γάπη και αποκτάται με την θλίψη.

• Ό, τι κατορθώνεται με κόπο, έχει μεγάλη αξία και σταθερότητα. Ή ψυχή αποκτά ανάπαυση μόνον όταν διέρχεται δια πυρός και ύδατος. Όταν δηλαδή υποφέρει πολλά, τότε πραγματοποιεί πρόοδο.

• Να νικάς τον θυμό με την σιωπή. Ό οργίλος άνθρωπος είναι φονιάς της ψυχής του.
Δεν είναι δυνατόν να μη θυμώνεις, αν δεν είσαι ταπεινός.

• Τίποτε δεν ταπεινώνει την ψυχή τόσο πο­λύ όσο ή ανέχεια.

• Κανείς δεν θα απόκτηση ταπείνωση χωρίς κόπο.

• Ένας μοναχός πρέπει πάντοτε να θρηνεί, πενθώντας για τις αμαρτίες του. Έτσι θα τα­πεινώνεται. Έτσι θα γλιτώσει τον εαυτό του από την καταδίκη.

• Αρετή ανώτερη άπ’ όλα τα ασκητικά κα­τορθώματα και τους κόπους της ευσέβειας εί­ναι τούτη: Να κάνουμε υπομονή για χάρι του Χριστού.

• Μη μιλάς, χωρίς να είναι ανάγκη. Πολλά κακά προέρχονται από την φλυαρία. Συχνά αρχίζουμε με πνευματικούς λόγους, για να καταλήξουμε στην κακολογία και την κατάκριση του πλησίον.

• Το πρώτο μέλημα μας ας είναι να μην αμαρτάνουμε και το δεύτερο να μην κατακρί­νουμε.

• Άσκησε την γλώσσα σου, ώστε πάντοτε και σε κάθε περίσταση να λέει προς τον Θεό και τους αδελφούς το «ευλόγησον».

• Όταν μιλάς, να εκφράζεσαι με λεπτότητα, ώστε να μην πικράνεις κανένα συνομιλητή σου.

• Μη διαβάλλεις τον εχθρό σου μπροστά σε άλλους.

• Όχι μόνο να μη χαίρεσαι, άλλα και να θρηνείς για την πτώση του αδελφού σου, επει­δή έχουμε εντολή να ιόν αγαπούμε όπως τον εαυτό μας.

• Βασικές ενδείξεις της πνευματικής προό­δου είναι ή βαθιά ταπείνωσις και η αγάπη προς τον πλησίον.

• Όποιος κοινωνεί αξία, γεύεται την ζωή. Όποιος κοινωνεί ανάξια, γεύεται τον θάνατο, ό όποιος, αν και ανεπίγνωστα, κατοικεί μέσα του.

• Για να κατανόησης τα ιερά κείμενα χρειά­ζεται ταπείνωση και προσευχή.

• Ή μελέτη του νόμου του Θεού πρέπει να γίνεται με υπομονή και επιμονή.

• Όταν κάποιος συνομιλητής σου βρίσκε­ται σε φανερή αντίθεση με την αλήθεια, υπο­χώρησε και τερμάτισε την συζήτηση.

• Να έχεις κλεισμένο στην καρδιά σου πάν­τοτε τον φόβο του Θεού και να στέκεσαι με ευλάβεια μπροστά Του.

• Φυλάξου από το ψέμα, γιατί θα δίωξη τον φόβο του Θεού από μέσα σου.

• Κανείς δεν μπορεί να απόκτηση τον τέ­λειο φόβο του Θεού, αν δεν έλευθερωθή από κάθε μάταιη μέριμνα

• Αν ή ψυχή σου μολυνθεί από κάποιο θα­νάσιμο αμάρτημα, τότε και άλλες αμαρτίες θα σπεύσουν και θα σε προτρέπουν να τις διά­πραξης.

• Κάθε αμετανόητος αμαρτωλός είναι ένας Ιούδας.

• Φυλάξου από την κατάκριση του πλησίον, όχι μόνο (την εξωτερική, πού γίνεται) με τα λόγια, άλλα και (την εσωτερική, πού συντε­λείται) μέσα στην καρδιά σου.

• Εκείνος πού λέει το καλό, άλλα σκέπτε­ται το κακό, είναι ακόμη ατελής.

• Κάθε τι πού θλίβει την συνείδηση και ικα­νοποιεί την σάρκα είναι αμαρτία.

• Ή καθαρή συνειδήσεις αποκτάται με την νηστεία, την αγρυπνία, την υπομονή και την ανδρεία.

Αν αγωνίζεσαι με ζήλο, αν δεν μένεις αρ­γός και αν δεν λιπόψυχης, θα γνωρίσης την νίκη. Ό Πρώτος Ασκητής, (ό Κύριος), σε παρακολουθεί. Στέφανοι, δόξα, τιμή και μακαριότης σε αναμένουν. Οί χορείες των Αγίων περιμένουν να σε δεχθούν για πάντα στην βασιλεία των ουρανών.

• Πάντοτε να κάνης διακριτική κατανομή στα ασκητικά σου παλαίσματα,

• Ή ενέργεια της χάριτος του Κυρίου είναι ανάλογη με την εκπλήρωση των εντολών Του από μας.

Για την προσευχή:

• Αν δεν υπάρχη αδήριτη ανάγκη, μην αφήνεις τον κανόνα σου.

• Όταν προσεύχεσαι, φρόντισε να έχεις ειρηνική διάθεση. Είναι ή σπουδαιότερη προϋπόθεσης για καρποφόρο προσευχή.

• Εκείνος πού κοπιάζει πολύ στην προ­σευχή, πικραίνει όμως τον αδελφό του, κοπιάζει μάταια.

• Εκείνος πού προσεύχεται, ελπίζει. Και εκείνος πού ελπίζει, είναι ειρηνικός.

• Είναι αδύνατο να έχουμε καθαρή προσευχή, αν είμαστε βουτηγμένοι μέσα στις
κοσμικές μέριμνες. Προσευχή σημαίνει απουσία κάθε εξωτερικού περισπασμού.

• Όποιος προσεύχεται απρόσεκτα, προ­σεύχεται εφάμαρτα.

• Όποιος δεν ασκείται στην συχνή προ­σευχή, δεν θα φθάση στην αδιάλειπτη προσευχή.

Για την αυταπάρνηση:

• Αιτία κάθε αμαρτίας είναι ή απροθυμία μας να αρνηθούμε τον ύπνο, την βρώση και
την πόσι.

• Μη συλλογίζεσαι τα του Θεού με γεμάτο στομάχι.

• Ή πείνα και ή δίψα είναι αναγκαίες σε έναν άνθρωπο πού θέλει να εξαγνίσει το σώμα του και να προφυλαχθεί από πονηρούς λογισμούς και σαρκικές επιθυμίες.

• Ή χαλιναγώγησης του στομάχου κατασιγάζει τα πάθη. Όποιος νικιέται από την γαστριμαργία, τα συνδαυλίζει.

• Το γεμάτο στομάχι προξενεί ραθυμία και υπνηλία.

• Ή περίσσεια της τροφής σκοτίζει τον νου.

• Όποιος θέλει να εχη νου καθαρό από πο­νηρούς λογισμούς, πρέπει να αδυνατήσει την
σάρκα του με την νηστεία

• Ή νηστεία μας είναι απαραίτητη, γιατί μ’ αυτήν ελευθερωνόμαστε από την αμαρτία αλλιώς δεν έχει αξία

• Τρώγε κάθε μέρα, αλλά συγκρατημένα.

• Το ψωμί η ή ζάχαρις και το ζεστό νερό εί­ναι ή καλύτερη τροφή για ένα μοναχό. Χωρίς ζεστό νερό το στομάχι του νηστευτού στε­νεύει και προξενούνται διάφορες αρρώστιες.

Μετάφρασης: Συμεών μοναχός Παρακλητιανός

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ . ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ. Ι.Μ. ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ. 1992

ΠΗΓΗ:ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ